Charlotte van Pallandt en Kees Verwey, met (v.l.n.r.) Charles Eyck, Kor Postma en Paul Citroen

CHARLOTTE VAN PALLANDT - KEES VERWEY

Een vriendschap

expositie:
3 mei (voorbezichtiging) t/m 27 juni 2025

Met maximale toewijding en groot talent schiep Charlotte van Pallandt (1898-1997) een gevarieerd en krachtig oeuvre, waarmee zij een prominente plaats verwierf in de 20e-eeuwse Nederlandse beeldhouwkunst. Van 3 mei t/m 27 juni 2025 is in Galerie Quintessens de kleine tentoonstelling ‘Een vriendschap’ te zien met werk van deze bekende beeldhouwster, in combinatie met een ensemble werken van de schilder-tekenaar-aquarellist Kees Verwey (1900-1995).

Charlotte van Pallandt, Studie met tekst (achterzijde) uit atelier André Lhote, 1925, potlood, 32,5 x 23,5 cm.

Naast een reeks niet eerder getoonde tekeningen van Charlotte van Pallandt uit familiebezit, waarbij jeugdwerk en zeldzame semi-kubistische tekeningen van rond 1925, is in Utrecht een selectie naoorlogse tekeningen en beelden van haar hand te zien. Vermeldenswaard is de grote uit 1930, nog uit haar Parijse jaren stammende tors, die pas in 1974 zou worden gegoten en gepolijst. Van Verwey worden in Utrecht verschillende aquarellen, tekeningen en olieverven getoond, waaronder een portret van Charlotte van Pallandt in waterverf, dat hij in 1963 maakte.

Charlotte Dorothée barones van Pallandt was één van de eerste vrouwelijke beeldhouwers in ons land die zich volledig wijdde aan de beeldhouwkunst. Zij werd gevormd in het vooroorlogse Parijs en zou vastberaden haar eigen weg gaan. Nadat zij als beginnend schilderes enige tijd les kreeg van de Franse kubist-theoreticus André Lhote, begon zij omstreeks 1926 met beeldhouwen.

Charlotte van Pallandt, Tors, 1930, brons, h. 84 cm.

De moderne classicist Charles Malfray leerde haar in de Académie Ranson om in haar beelden aandacht te schenken aan de constructieve ordening van de zichtbare wereld. Hierbij werd nooit de weg naar de volledige abstractie bewandeld, want de natuur bleef de inspiratiebron. Samen met de beeldhouwers Charles Despiau en Aristide Maillol was Malfray haar grote voorbeeld.

De eigenzinnige, vaardige Haarlemse schilder Kees Verwey kwam zijn eeuwenoude huis aan het Spaarne nauwelijks uit. Hoewel hij zich soms -tijdelijk- liet inspireren door de kunstenaars die hij bewonderde, ging hij zijn eigen weg en stelde net als Charlotte van Pallandt zijn leven in dienst van de beeldende kunst. Hij zei ooit over die relatieve beperking: ‘Juist door die afbakening van de ruimte, waartoe men zich beperkt, krijgt men toegang tot de gebieden die dieper gelegen zijn’.

Kees Verwey, Portret Charlotte van Pallandt, ca. 1963, aquarel, 60 x 47,5 cm.

Zijn vriendschap met Charlotte van Pallandt begon in 1959 of 1960. Waarschijnlijk hebben zij elkaar in het voorjaar van 1959 ontmoet op de ere-tentoonstelling van Charlotte van Pallandt en Ro Mogendorff (1907-1969) in de Rijksacademie van Beeldende Kunsten aan de Amsterdamse Stadhouderskade. Beide kunstenaressen woonden destijds in het kunstenaarscomplex aan de Zomerdijkstraat. Zij tekenden elkaar meer dan eens, en ook maakte Charlotte van Pallandt zowel een bronzen portret als een ‘opengewerkte’ bronzen penning van het karakteristieke gezicht van Ro Mogendorff. De laatste wordt op de expositie tentoongesteld.

Charlotte van Pallandt, Portret van Kees Verwey, 1961, brons, h. 36 cm.

Kees Verwey bewonderde het werk van Charlotte van Pallandt. Naarmate de twee leeftijdsgenoten, die werkten in een vergelijkbare figuratieve stijl, elkaar beter leerden kennen, nam de wederzijdse belangstelling in elkaars werk toe. Er ontstond een hechte vriendschap, zelfs een sterke persoonlijke band, want ook op het persoonlijke vlak ‘klikte’ het. Samen bezochten zij de rest van hun leven regelmatig exposities en namen kunstboeken door. Zij ruilden soms werk, of maakten schetsen van elkaar, ook in één schetsboek. Charlotte van Pallandt vervaardigde in 1961 een levensgrote kop in brons van Kees Verwey. Het was de eerste keer dat zij deze legendarische Haarlemmer in brons vereeuwigde. Later volgde een kleiner, schetsmatig portret. Beide ‘koppen’ zijn in Utrecht te zien.

Bekijk de uitnodiging bij deze expositie